زئولیت

زئولیت چیست؟

یک ماده معدنی است که عمدتا از آلومینو سیلیکات تشکیل شده است. این ماده معدنی داراي خصوصیات ظاهري و شیمیایی متفاوت دارد. زئولیت ها بیشتر به صورت رسوبی و آتشفشانی هستند. که در کشور ما بیشتر به صورت رسوبی هستند. در شهرهاي سمنان، تهران وشهرهاي شمال استخراج می شود.

کاربرد زئولیت در کشاورزي :

زئولیت یکی از مواد ضروري است که باید در ترکیب خاك کشاورزي از آن استفاده شود .

زئولیت ماده اي معدنی است که در کشاورزي در زمینه افزایش عملکرد محصولات کشاورزي و بهبود بهره وري خاك و همچنین صرفه جویی در میزان مصرف کودهاي شیمیایی و آب و استفاده بهینه از کودهاي حیوانی کاربرد دارد. در حال حاضر کشورهایی همچون ژاپن، ایتالیا، اسپانیا و ترکیه به طور گسترده از زئولیت در بخش کشاورزي استفاده می کنند.

زئولیت یک نوع آلومینوسیلیکات می باشد و داراي خواص فیزیکی به شرح زیر است:

• خاصیت جذب و نگهداري آب در ساختار خود به مدت طولانی
• خاصیت تبادل کاتیونی فو ق العاده
• جذب عناصر فلزي سنگین
• غربال مولکولی

نقش زئولیت در جذب آب و نگهداري رطوبت براي مدت طولانی :

با توجه به ساختار متخلخل زئولیت این ماده معدنی قادر است مقداري از آب موجود در خاك را جذب کرده و آن را براي مدت طولانی درون شبکه ساختاري خود نگهداري کند. آب جذب شده در ساختار زئولیت به تدریج آزاد شده و جذب گیاه می شود، در طول روز به سبب تابش آفتاب مقداري از رطوبت سطحی  خاک تبخیر می شود اما در طول شب با پائین آمدن دماي محیط، با جذب رطوبت هوا، مجدداً مقداري آب از دست داده شده جبران می گردد. این عمل باعث کاهش قابل توجه میزان مصرف آب کشاورزي شده و حتی ممکن است در مناطق کم آب با توجه به خواص فیزیکی زمین زراعی مصرف آب را تا 50 % کاهش دهد. بنابراین استفاده از زئولیت در بخش کشاورزي براي کشورهایی مانند کشور ما که با کمبود آب مواجه هستند می توانند بخشی از مشکلات کمبود آب را برطرف سازد.

استفاده از زئولیت براي صرفه جویی در مصرف کودهاي شیمیایی و جلوگیري از آلودگی کودي:

درصدي از کودهاي ازته و پتاسیم دار پس از مصرف به دلیل محلول بودن به وسیله آب هاي سطحی شسته شده و به عمق پایین تر از ریشه گیاه نفوذ کرده و یا اینکه به وسیله آب هاي سطحی شسته شده و هدر می رود. زئولیت با دارا بودن خصوصیت جذب کاتیونی بالا مقدار زیادي از ازت و پتاسیم را جذب کرده و درون ساختار شبکه اي خود به مدت طولانی نگهداري و به تدریج در اختیار گیاه قرار می دهد. این امر موجب صرفه جویی در مصرف کودهاي شیمیایی شده و همچنین از آلودگی آب هاي کشاورزي ناشی از مصرف کود شیمیایی می کاهد.

استفاده از زئولیت براي تصفیه آب و خاك آلوده:

زئولیت به دلیل دارا بودن خصوصیت جذب کاتیونی بالا بخش زیادي از عناصر سمی و سنگین موجود در آب هاي سطحی و کشاورزي را جذب نموده و از ورود این مواد مضر به گیاهان و ورود مواد سمی به چرخه تغذیه اي جلوگیري به عمل می آورد. این آلودگی ها به دلیل استفاده مدام از کودهاي شیمیایی و یا آلودگی هاي ناشی از کارخانه ها و صنایع می باشد.

اثر مثبت زئولیت د رافزایش بهره وري کود حیوانی:

مخلوط کردن کود حیوانی با مقدار کمی زئولیت می تواند در موارد زیر بهره وري کودهاي حیوانی را افزایش داده و از ضایعات آن جلوگیري به عمل آورد:

1- مواد مفید کود مانند ترکیبات ازته سریعاً جذب زئولیت شده و از شستشو و هدر رفتن آن در اثر آبیاري و نزولات جوي جلوگیري به عمل می آید. ترکیبات ازته جذب شده، همزمان با نیاز گیاه به تدریج آزاده شده و در نتیجه بازدهی کود را افزایش می دهد.

2-  مقدار زیاد اوره در فضولات تازه حیوانی، اثر نامطلوبی بر روي گیاهان دارد. جذب این مواد توسط زئولیت از صدمه دیدن گیاهان جلوگیري می نماید.

3- زئولیت به علت تخلخل بالا و جاذب رطوبت ، بخش اعظم آب موجود در فضولات را به خود جذب نموده عمل کوددهی را آسان تر می­سازد.

4- از  زئولیت در انبار کردن غلات براي جذب رطوبت و از بین بردن آفات انباري در سیلوها به ویژه در مناطق مرطوب، به منظور جلوگیري  کپک زدن استفاده می شود.