آبیاری از قدیمی‌ترین فعالیت‌های بشری بوده که اصلی‌ترین هدف آن افزایش تولید محصولات کشاورزی است. در آبیاری رطوبت خاك باید در حدی حفظ شود که گیاه دچار کمبود آب نشود. باید توجه داشت که کمبود رطوبت در خاك همان قدر برای گیاه مشکل ساز است که رطوبت بیش اندازه خاك. بنابراین نباید در آبیاری زیاده روی کرد، زیرا باعث می‌شود گیاه از رطوبت بیش از اندازه آسیب ببیند و عملکرد محصول پایین بیاید.
انواع روش های آبیاری را می‌توان در دو دسته کلی آبیاری سطحی و آبیاری تحت فشار طبقه بندی کرد. اصلی‌ترین تفاوت بین روش‌های آبیاری سطحی و تحت فشار، نوع نیروی به کار رفته برای توزیع آب در مزرعه است. در آبیاری سطحی آب به کمک نیروی جاذبه زمین یا نیروی ثقل در روی زمین پخش می‌شود. به همین علت نام دیگر آبیاری سطحی، آبیاری ثقلی گویند. در آبیاری تحت فشار از پمپ و لوله برای انتقال آب و از پاشنده‌ها برای پخش آب در سطح مزرعه استفاده می‌گردد.
انواع روش‌های آبیاری سطحی:
آبیاری سطحی قدیمی‌ترین و گسترده‌ترین روش آبیاری است که به آن آبیاری سنتی نیز گفته می‌شود. سه روش عمده آبیاری سطحی شامل آبیاری نواری، آبیاری کرتی و آبیاری جوی‌چه‌ای است.
مزایای آبیاری سطحی:
1) سادگی و عدم نیاز به دستگاه و تجهیزات پیچیده
2) هزینه سرمایه‌گذاری اولیه پایین
معایب آبیاری سطحی:
الف) در مواردی که شیب زمین زیاد است نمی‌توان از این روش آبیاری استفاده کرد و باید زمین تسطیح یا شیب‌بندی شود که هزینه زیادی دارد.
ب) آبیاری سطحی برای خاك‌های سبک و شنی مناسب نیست.
ج) آبیاری سطحی به نیروی کار بیشتری نسبت به روش‌های آبیاری تحت فشار نیاز دارد.
د) راندمان آبیاری سطحی پایین است که باعث هدر رفت آب می‌شود.
ه) آبیاری سطحی نیاز به دبی آب بالایی دارد.
انواع روش‌های آبیاری تحت فشار:
روش‌های ابیاری تحت فشار به دسته کلی آبیاری بارانی و قطره ای تقسیم بندی می‌شوند. در آبیاری بارانی، آب به صورت قطرات مشابه باران از آبپاش ها خارج شده و بر روی گیاه و زمین کشاورزی می‌بارد و در روش آبیاری قطره‌ای، آب از قطره چکان‌ها به صورت قطره‌ای یا چکه‌ای خارج می‌گردد. تفاوت دیگر بین روش‌های آبیاری بارانی و قطره‌ای در مساحت خیس شده زمین است. به طوری که در آبیاری بارانی تمام مزرعه آبیاری می‌گردد اما در آبیاری قطره‌ای تنها محدوده اطراف گیاه آبیاری می‌شود. به همین علت آبیاری قطره‌ای را آبیاری موضعی نیز می‌گویند. آبیاری به صورت موضعی در سیستم‌های آبیاری قطره‌ای باعث مصرف کمتر آب و افزایش راندمان آبیاری نسبت به سیستم‌های آبیاری بارانی می‌گردد. همچنین بین آبیاری بارانی و آبیاری قطره‌ای از لحاظ فشار آب در سیستم تفاوت وجود دارد. به طوری که در سیستم‌های آبیاری بارانی به فشار بیشتری نسبت به سیستم‌های آبیاری قطره‌ای نیاز است.
مزایای آبیاری تحت فشار:
1) راندمان بالا در آبیاری
2) نیاز کمتر به نیروی کارگری
3) یکنواختی پخش آب در سطح زمین
4) قابلیت آبیاری در زمین‌های ناهموار و شیب‌دار که نمی‌توان به روش آبیاری سطحی آنها را آبیاری کرد.
5) امکان استفاده از آبیاری تحت فشار برای کنترل دمای هوا در مواقع یخ‌بندان یا گرمازدگی معایب آبیاری تحت فشار عبارتند از:
الف) در زمان که باد شدید باشد و یا هوا بیش از حد گرم و خشک باشد، آبیاری کردن به روش بارانی درست نیست و باید آبیاری را به زمان دیگری موکول کنید.
ب) هزینه زیادی برای کشاورزان دارد.
ج) آبی که برای آبیاری استفاده می‌کنید شور است، در این هنگام بعد از تبخیر آب از روی برگ‌ها نمکی که از آن برجا می‌ماند، باعث می‌شود که به گیاهان آسیب وارد کند.
انواع روش‌های آبیاری بارانی:
اجزاء اصلی یک سیستم آبیاری بارانی شامل پمپ، لوله اصلی، لوله جانبی و آب پاش‌ها می‌باشند. سیستم‌های آبیاری بارانی به دو دسته کلاسیک (غیر مکانیزه) و مکانیزه طبقه بندی می‌شوند.
آبیاری بارانی به روش مکانیزه:
در روش‌های آبیاری بارانی مکانیزه، برای جابجایی آب پاش‌ها و لوله جانبی از انرژی الکتریسیته یا انرژی حاصل از سوخت استفاده می‌شود تا آبیاری با سهولت بیشتر و نیروی کارگری کمتر انجام شود. روش‌های آبیاری بارانی مکانیزه مناسب اراضی وسیع و یکپارچه هستند و تکنولوژی به کار رفته در آنها از روش‌های کلاسیک پیچیده‌تر است. از جمله روش‌های آبیاری بارانی مکانیزه می‌توان به سیستم آبیاری لوله‌ی چرخ‌دار (ویل موو)، سیستم آبیاری متحرك خطی (لینیر) و سیستم آبیاری عقربه‌ای (سنترپیوت) اشاره کرد.
آبیاری بارانی به روش کلاسیک:
آبیاری بارانی کلاسیک به روش‌هایی گفته می‌شود که در آنها جابجایی آب پاش‌ها یا لوله‌های جانبی به کمک نیروی کارگری انجام می‌شود. انواع روش‌های کلاسیک شامل کلاسیک کاملاً متحرك، کلاسیک نیمه متحرك، کلاسیک ثابت با آب پاش‌های متحرك، کلاسیک کاملاً ثابت و کلاسیک شیلنگی با قرقره است.
آبیاری قطره‌ای:
اجزای مختلف یک سیستم آبیاری قطره‌ای می‌تواند شامل ایستگاه پمپاژ، تجهیزات تصفیه آب، تانک تزریق کود،لوله اصلی، لوله جانبی و قطره چکان‌ها یا گسیلنده‌ها باشد.
انواع روش‌های آبیاری قطره‌ای:
• ابیاری قطره‌ای
• ابیاری بابلر
• ابیاری اسپری
• ابیاری زیر سطحی
آبیاری قطره‌ای: در این روش آب با شدت جریان کم و به صورت قطره ای بر روی سطح خاك اعمال می‌شود و خاك اطراف گیاه را مرطوب می‌نماید.
آبیاری بابلر: در آبیاری بابلر آب در شدت جریان کم به صورت حبابی بر روی خاك اطراف درخت اعمال می‌گردد.
آبیاری اسپری: در این روش آب به صورت اسپری بر روی خاك پاشیده می‌شود و محیط اطراف درخت را آبیاری می‌کند.
آبیاری زیر سطحی: دراین روش محل خروج آب زیر سطح خاك قرار دارد. لوله‌های جانبی آبیاری قطره‌ای زیرسطحی در عمق حدوداً 10 تا 60 سانتیمتری خاك قرار دارند و آبیاری در زیر سطح خاك صورت می‌گیرد که باعث به حداقل رسیدن تبخیر آب، صرفه جویی در مصرف آب و کنترل علف‌های هرز می‌شود. همچنین این سیستم موجب کاهش رطوبت محیط زیرین گیاه شده که در کاهش بیماری‌های قارچی مؤثر است. در این روش بهتر است فواصل آبیاری کوتاه باشند.
بدون دیدگاه