چه موقع باید آزمون خاك انجام داد؟
بهترین زمان برای انجام آزمون خاك، اوایل بهار و اواخر پاییز می باشد. در این زمان ها فعالیت و كارها در فضای سبز نسبتاً كم است و نتایج می تواند برای كوددهی پاییزه یا بهاره مورد استفاده قرار گیرد. آزمون پاییزه امكان كاربرد كود را همراه با زیر و رو كردن خاك در پاییز یا زمستان فراهم می سازد. ولیكن آزمایش بهاره وضعیت تغذیه ای را خصوصاً در مورد نیتروژن بهتر نشان می دهد.
چند بار آزمایش خاك باید انجام شود؟
برای گیاهان چندساله همانند چمن و درختان خاك باید قبل از انجام كاشت آزمایش گردد و این كار حداقل هر 2 تا 3 سال یكبار تكرار گردد. آزمایش خاك قبل از كاشت از آن جنبه مهم است كه می توان مشكلات احتمالی مانند كمبود عناصر غیر فعال در ناحیه ریشه را تشخیص داد و قبل از سرمایه گذاری برای كاشت آن را برطرف نمود. برای گیاهان یكساله خاك باید هر دو سال یكبار آزمایش شود.
آزمون منظم خاك از شور شدن و تجمع پایه های نمكی نیز در خاك جلوگیری می كند. نتایج آزمون خاك، میزان كود داده شده و پاسخ گیاه باید ثبت و نگهداری شود. این كار به شما كمك می كند بهترین تیمار تغذیه ای را پس از مدتی پیدا كنید و در برنامه های نگهداری خود از آن استفاده كنید.
چگونگی نمونه برداری از خاک :
نمونه خاك
نمونه‌های خاک بايستي داخل يك پاكت پلاستيكي ريخته شود و خود داخل پاكت ديگري قرار گيرد. اطلاعات هر نمونه را بايستی طوری روی پاكت نوشت كه پاك نشده و بتوان آن را خواند. اطلاعات بايستی شامل محل نمونه‌برداری، نام زارع يا مشتری و نوع محصول باشد.
به‌عنوان يك قاعده کلی مزارعي كه تا 10 هكتار وسعت داشته باشند را به‌عنوان يك واحد نمونه‌برداری می توان محسوب كرد. با توجه به اين نكته كه كل مزرعه از بابت جنس خاك، نوع زراعت قبلی و نوع كود استفاده شده يكسان باشد. مزارع بزرگ و مزارعی كه از يك‌دستی برخوردار نيستند بايد به قطعات كوچكتر يك‌دست تقسيم و از هر قسمت جداگانه نمونه‌برداری كرد.
وسايل مورد نياز نمونه‌برداری
1- مته نمونه برداری (در صورت در دسترس نبودن بيل و يا بيلچه)
2- سطل پلاستيكی بزرگ
3- پاكت پلاستيکی نمونه‌برداری
4- برچسب بزرگ
نمونه‌برداری از خاك باغات
نمونه‌ای كه به آزمايشگاه ارسال می گردد بايستی نماينده تمامی منطقه‌ای باشد كه در آن آزمايش پياده می گردد. زمين محل آزمايش بايستی كاملاً يكنواخت بوده و هيچ تفاوت آشكاری در آن ديده نشود. برای تهيه يك نمونه بايستی در مسيری به شكل ” w ” در سطح مزرعه نمونه‌های فرعی تهيه گردد.
توصيه می شود كه برای تهيه هر نمونه 20 تا 30 نمونه فرعی گرفته شود. نمونه‌های فرعی بايستی كاملاً مخلوط شده و از آن يك نمونه، برای ارسال به آزمايشگاه تهيه شود.
نمونه‌برداری خاك برای باغات بايستی از منطقه‌ای در زير تاج درخت و به روش ” w ” شكل باشد. قبل از نمونه‌برداری پنج سانتيمتر از پوشش روی سطح خاك كنار زده شود.
محل آزمايش خاک
نمونه خاك بايستی نماينده منطقه مورد آزمايش باشد. شرايط منطقه می بايست يكنواخت باشد. اندازه مزرعه آزمايشی با توجه به روش مصرف فرآورده و همچنين هدف آزمايش كه تحقيقاتی و يا ترويجی باشد متفاوت است.
طرز نمونه‌برداری از خاك مزارع
1- نتخاب مسير نمونه‌برداری
با استفاده از شكل W مي‌توانيم مسير نمونه‌برداری خود در مزرعه را تعيين كنيم. با توجه به شكل‌های پايين W فرضي را طوری روی زمين تصوير می كنيم كه شروع و پايانش دور از محل ورود به مزرعه باشد و همچنين از نقاطی كه نمايانگر كل زمين نيست نيز نگذرد (مثل كنار پرچين‌ها، محل انبار شده كود حيوانی ، محل‌های آغشته به ذغال و خاكستر چوب و غيره).
2- چگونگی انجام عمل نمونه‌برداری
در مسير W فرض شده بر روی زمين حداقل 20 نمونه (و نه به هيچ وجه كمتر) با فاصله‌های مناسب به شرح زير بر می داريم. ابتدا 5 سانتيمتر سطح خاك را كاملاً كنار می زنيم نمونه را برداشته داخل سطل پلاستيكی می ريزيم. خاك داخل سطل را به‌خوبی به‌هم میزنيم و سعي می كنيم خاكی از درون سطل بيرون نريزد از خاك مخلوط شده داخل سطل جهت نمونه‌برداری (حدود 1000 تا 2000 گرم) را پر می كنيم و سر كيسه را محكم می بنديم. سپس روی كيسه برچسب زده، مشخصات مزرعه از قبيل جنس خاك، نوع محصول، محصول مورد كشت در آينده ، كشت قبلی ، اسم مزرعه ، محل مزرعه ، تاريخ نمونه‌برداری و نام نمونه‌بردار را ذكر می كنيم.
نکات کلی و مهم در نمونه‌برداری خاک :
1- خاک نمونه‌برداری شده نمی‌بایست حاوی برگ و ساقه گیاهان باشد.
2- قبل از شروع به نمونه‌برداری از تمیز بودن وسایل نمونه‌برداری (مته یا بیل ، بیلچه ، سطل) مطمئن شوید.
3- بعد از دادن کود به زمین نمونه‌برداری نکنیم. بهترین زمان نمونه‌برداری بعد از برداشت محصول است.
4- یکی از مهمترین نکات اطمینان از صحت مشخصات ذکر شده بر روی برچسب است.
دستور العمل نمونه بردای از خاک
طرز صحيح نمونه برداري از خاك مي تواند به عنوان پايه شناخت وضعيت خاك مزرعه و يا باغ مورد توجه قرار گيرد . چنانچه به طرز صحيح نمونه برداري دقت نشود نمي توان به نتايج واقعي درخصوص خاك مورد نظر رسيد.
طرز نمونه برداري
1- زمين مورد نظر براي نمونه برداري به قطعات يكنواخت از لحاظ بافت، رنگ، شيب، ميزان فرسايش، كشت سال هاي قبل، تناوب، نوع محصول و …. تقسيم بندي مي شود.
2- هر نمونه آزمايشگاهي با توجه به وضعيت زمين و تناوب زراعي حداكثر از يك مساحت 10هكتاري تهيه مي شود و براي مساحت هاي بيشتر به همان نسبت تعداد نمونه ها بيشتر می گردد.
3- عمق نمونه برداري بستگي به نوع محصول، ميزان رشد و عمق ريشه محصول دارد. اكثراً در محصولات زراعی و صیفی از عمق 0-30 سانتی متری و در مورد باغات میوه سه نمونه یکی از سطح خاک تا عمق 30 سانتی متر، یکی از عمق 30 تا 60 سانتی متر و دیگری از عمق 60 تا 90 سانتی متری به طور جداگانه نمونه تهیه می شود. در موارد ضروری می توان پروفیل خاک را تا عمق بیشتری نمونه برداری نمود.
4- در قطعه زمین مورد نمونه برداری، می توان به حالت زیگزاک (حرفW ، Zیا N) حرکت نمود و حداقل در 8 الی 10 نقطه زمین به فواصل تقریباً مساوی نمونه های یک کیلوگرمی تهیه شود.
5- برای برداشتن هر نمونه خاک، ابتدا 5 سانتی متر رویی خاک را کنار زده و سپس با بیل گودالی به عمق 30 سانتی متر در خاک حفر کرده و سپس از کنار گودال از مقطع صفر تا 30 سانتی متر یک نمونه خاک به وزن تقریبی یک کیلوگرم برداشته شود. در مورد نمونه برداری از سایر عمق ها هم به همین ترتیب اقدام می شود.
6- نمونه های یک کیلوگرمی برداشته شده از نقاط مختلف زمین و از یک عمق را با هم مخلوط نموده و از این مخلوط، یک کیلوگرم خاک را داخل پلاستیک ریخته و در آن را محکم می بندیم. سپس روي كيسه برچسب زده، مشخصاتی مانند عمق نمونه برداری، تاريخ، محل، شماره تماس، نام صاحب نمونه، كشت سال قبل و … را ذكر مي‌كنيم. در نهایت نمونه در اسرع وقت به آزمایشگاه خاکشناسی ارسال می شود.
- روش نمونه برداری از خاک زراعی
بهترین روش متداول جهت نمونه برداری از مزرعه به روشی که به زیگزاگی موسوم است می باشد. به همین منظور ابتدا زمین را به قطعات نیم هکتاری (۵۰۰۰ متر مربع) تقسیم نموده سپس نمونه بردار از یک کنج زمین وارد شده و به صورت زیگزاگی دستکم از ۱۵ تا ۲۰ نقطه (از هر قطعه) با بیل از سطح تا عمق ۳۰ سانتی متر نمونه برداری می نماید. سپس خاک های جمع آوری شده را کاملا با هم مخلوط کرده و از مخلوط حاصل یک نمونه به وزن تقریبی یک تا دو کیلوگرم جدا و در کیسه ای تمیز می ریزد. این کیسه با ذکر تاریخ و مشخصات به آزمایشگاه ارسال میگردد. پیشنهاد می شود برای بدست آوردن نتایج دقیق تر از هر ۵۰۰۰ متر مربع یک نمونه مرکب خاک تهیه به آزمایشگاه تحویل داده شود.
- روش نمونه برداری از خاک باغ
برای نمونه برداری از خاک باغ، روش لوزی روشی متداول است. با این روش ناخواسته نمونه ها از یک خط برداشت نمی شوند. به همین منظور ابتدا باغ را بر اساس نوع درختان و زمان آبیاری آنها به قطعات متناسب تقسیم نموده سپس به صورت تصادفی درختانی را از وسط، چپ و راست، بالا و پایین انتخاب و در محل سایه انداز آن درختان (جایی که ریشه های فرعی وجود دارند) نمونه برداری انجام میشود. خاک هرعمق بایستی جداگانه با خاک های هم عمق شان مخلوط شوند. در اینجا نیز مقدار نمونه لازم از هر مخلوط حدود ۱ تا ۲ کیلوگرم است.
- روش نمونه برداری از خاک گلخانه
با توجه به اینکه کشت گلخانه ای در فضای محدودی انجام می شود پیشنهاد می گردد قبل از احداث گلخانه از هر ۵۰۰۰ متر مربع یک نمونه خاک از عمق ۳۰-۰ سانتی متری برداشته شود نمونه برداری بایستی به صورت مرکب و تصادفی انجام گیرد به این ترتیب که از ۸ تا ۱۰ نقطه به صورت تصادفی تا عمق ۳۰ سانتی متر کنده و سپس خاک این ۸ تا ۱۰ نقطه را با هم مخلوط کرده و دستکم 1 تا 2 کیلوگرم از این مخلوط به آزمایشگاه ارسال گردد.
بدون دیدگاه